-
گروه
جراحی جمجمه و فک و صورت
جراحی ارتوپدی
جراحی ستون فقرات
ایمپلنت های جراحی
جراحی مفصل ران
جراحی زانو
سینه قیفی شکل
پیوند استخوان
مواد ضدعفونی کننده
بهداشت و درمان
علت درد استخوان دنبالچه ستون فقرات (کوکسیدینیا) چیست و چطور می‌توان از این درد خلاص شد؟
کوکسیدینیا دردی است که در استخوان دنبالچه ستون فقرات احساس می‌شود.
این درد اغلب بعد از چند هفته بهتر می‌شود، اما گاهی نیاز به درمان پیدا میکند. در این مقاله درد دنبالچه ستون فقرات را کامل خواهید شناخت.
کوکسیدینیا (Coccydynia) دردی است که در استخوان دنبالچه ستون فقرات احساس می‌شود. استخوان دنبالچه آخرین استخوان در ستون فقرات است و درد در این ناحیه می‌تواند ناشی از زمین خوردن، زایمان، نشستن بیش از حد یا در موارد نادر تومور باشد.
در بیشتر موارد، درد طی چند هفته یا چند ماه بهبود می‌یابد، اما گاهی اوقات می‌تواند بسیار طولانی‌تر شود و توانایی فرد بیمار را در انجام فعالیت‌های روزانه به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
علت این درد چیست؟ چطور تشخیص داده می‌شود؟ درمان آن چگونه است؟ و راه‌های پیشگیری از ابتلا به آن چگونه است؟ جواب تمام این سوالات را در این مطلب پیدا خواهید کرد.
استخوان دنبالچه چه نقشی در بدن دارد؟
استخوان دنبالچه (coccyx) در قسمت پایینی و پایه ستون فقرات قرار گرفته است این استخوان شکلی مثلثی دارد و سمت پایینی ستون فقرات را در زیر استخوان خاجی تشکیل می‌دهد.
بسته به رشد فردی، استخوان دنبالچه ممکن است از اتصال سه تا پنج استخوان تشکیل شود. این قطعه استخوانی حالت ثابت ندارد و قطعات استخوانی آن حرکات محدودی دارند که توسط رباط‌ها و مفاصل متصل به آنها انجام می‌گیرد. چطور؟
استخوان دنبالچه از طریق مفصل ساکروکروسیژال (sacrococcygeal) به استخوان خاجی متصل می‌شود همزمان به حرکت لگن و پاها این استخوان کمی به جلو و عقب کشیده می‌شود. هنگام نشستن و ایستادن هم تمام استخوان‌های لگن که دنبالچه هم بخشی از آن محسوب می‌شود برای تعادل به سمت بیرون و داخل حرکت می‌کنند.
استخوان دنبالچه نقطه اتصال بسیاری از عضلات کف لگن است. این عضلات حامی مقعد هستند و به دفع کمک می‌کنند، از واژن در زنان حمایت می‌کنند و به راه رفتن، دویدن و حرکت دادن پاها هم کمک می‌کنند.
مقاله پیشنهادی: عارضه تزریق نخاعی
کوکسیدینیا (درد استخوان دنبالچه) چیست؟
درد استخوان دنبالچه دردی خفیف تا شدید بسته به میزان آسیب دیدگی آن است. درد‌های حاد معمولا ناگهانی بروز پیدا می کنند و طی چند روز تا چند هفته برطرف می‌شوند ولی درد‌های مزمن که علت آن التهاب است، ممکن است تا بیش از سه ماه هم ادامه داشته باشد.
علائم ابتلا به کوکسیدینیا
علائم کوکسیدینیا ممکن است از فردی به فرد دیگر متغیر باشد گاهی حتی خودش را با علائم دیگر نشان می‌دهد. اما به طور کل علائم رایج آن عبارت است از :
درد موضعی
در این شرایط درد فقط در ناحیه استخوان دنبالچه حس میکند و در لگن و استخوان‌های دیگر احساس نمی‌شود. این درد گاهی خفیف و گاهی شدید است. گاهی به طور مداوم ادامه دارد و گاهی با تحت فشار و حرکت فرار گرفتن دنبالچه درد احساس شود.
درد هنگام نشستن
در این حالت شخص هنگام نشستن یا خم شدن به عقب احساس درد میکند. یا زمانی که روی سطوح سخت و بدون کوسن بنشیند. یا مثلا هنگام دوچرخه سواری درد احساس میکند.
درد هنگام تغییر حرکت از حالت نشسته به ایستاده
در این حالت چرخش استخوان‌های لگن و حرکات عضلانی ممکن است سبب ایجاد درد در دنبالچه شوند. این درد می‌تواند در حدی باشد که ایستادن و نشستن برای فرد سخت باشد و شخص برای تغییر راحت‌تر موقعیت نیاز دارد تا به چیزی تکیه بزند.
درد در هنگام رابطه جنسی و اجابت مزاج
به علت نزدیکی دنبالچه به مقعد و دستگاه تناسلی، در این حالت‌ها شخص بیمار ممکن است احساس درد خفیف تا شدید کند.
شایع‌ترین علل ابتلا به درد دنبالچه
علل ابتلا به کوکسیدینیا متغییر است. اما شایع‌ترین آنها عبارتند از:
وارد شدن ضربه به باسن
ضربه مستقیم به استخوان دنبالچه شایع‌ترین علت ایجاد کوکسیدینیا است و معمولاً منجر به التهاب اطراف استخوان دنبالچه و درد آن می‌شود. در اثر ضربه رباط‌ها ملتهب شده و گاهی قسمت جلویی یا پشتی استخوان دنبالچه دچار شکستگی و دررفتگی خواهد شد.
فشار ممتد بر استخوان دنبالچه
بعضی از فعالیت‌ها مثل اسب سواری و دوچرخه سواری به مدت طولانی باعث فشار و بروز درد در ناحیه دنبالچه خواهند شد. البته این درد دائمی نیست ولی اگر کنترل نشود ممکن است به دردی مزمن تبدیل شده و باعث تحریک طولانی مدت مفصل ساکرو کروسیژئال شود.
زایمان طبیعی
در حین زایمان، سر کودک از بالای استخوان دنبالچه عبور میکند و فشار بر روی دنبالچه ممکن است منجر به آسیب به ساختارهای استخوان دنبالچه (دیسک، رباط‌ها و استخوان ها) شود. با اینکه بسیار غیر معمول است ولی گاهی این فشار سبب آسیب و شکستگی دنبالچه می‌شود.
تومور و عفونت
در مواردی بسیار نادر وجود تومور در کنار دنبالچه و یا عفونت در بخش‌های کناری این استخوان به آن سرایت کرده و سبب درد و التهاب دنبالچه می‌شود.
سرطان
یکی از علل نادر کوکسیدینیا، سرطان است. این سرطان می‌توان سرطان استخوان باشد و یا سرطان در بخش‌های دیگر که به این بخش نفوذ کرده است. (سرطان متاستاتیک)
درد منتقل شده از بخش‌های دیگر به دنبالچه
این مورد هم چندان شایع نیست ولی ممکن است درد در بخش‌های دیگر ستون فقرات یا لگن و حتی مثانه به دنبالچه منتقل شود.
عواملی که تاثیر بیشتری بر ابتلا به کوکسیدینیا می‌گذارد
درد دنبالچه استخوان به طور کلی در زنان نسبت به مردان بیشتر شایع است ولی به طور کل بعضی عوامل باعث افزایش ریسک ابتلا به آن خواهد شد.
وزن بالا
چاقی باعث ایجاد اختلال در حرکت استخوان‌های لگن می‌شود. گاهی این فشار مداوم، سبب درد دنبالچه خواهد شد. بررسی‌ها نشان داده است در صورتی که شاخص توده بدنی (BMI) در زنان بیش از 27.4 و در مردان بیش از 29.4 در مردان، خطر ابتلا به کوکسیدینیا بیشتر خواهد بود.
وزن بسیار کم
لاغری زیاد هم یکی از دلایل ابتلا به کوکسیدینیا است. در این شرایط به علت نبودن چربی کافی در باسن استخوان دنبالچه بیشتر در معرض صدمه دیدن خواهد بود.
جنسیت
به دلیل بزرگتر بودن زاویه لگن و همچنین ضربه به دنبالچه در حین زایمان، زنان بیشتر در معرض ابتلا به کوکسیدینیا قرار دارند.
سن
در سالخوردگی، دیسک‌های کوچک غضروف (یک بافت مقاوم و انعطاف پذیر) که به نگه داشتن استخوان دنبالچه در جای خود کمک میکند، فرسوده می‌شوند و استخوان‌هایی که استخوان دنبالچه را تشکیل می‌دهند محکم‌تر در جای خود قرار می‌گیرند. همین مساله می‌تواند استرس بیشتری را به دنبالچه وارد کرده و منجر به درد شود.
چطور ابتلا به کوکسیدینیا تشخیص داده می‌شود؟
معمولا در مواردی که درد خفیف و آزار دهنده نیست شخص بیمار به دنبال پیدا کردن دلیل دقیق آن نخواهد بود. اما درد‌های شدید نشان دهنده مشکلی جدی هستند. به همین سبب تشخیص درست آن اهمیت خاصی دارد.
در مرحله ابتدایی معاینه بالینی و بررسی سوابق پزشکی بیمار انجام می‌شود. در صورت لزوم از روش‌های تشخیصی مثل آزمایش؛ تصویربرداری، اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام آر آی استفاده می‌شود تا بیماری به طور دقیق مشخص شود. بعضی از بیماری‌ها از جمله درد سیاتیک، زونا در باسن، ساکروایلئیت یا شکستگی هم علائم مشابه کوکسیدینیا دارند.
روش درمان درد دنبالچه استخوان چیست؟
درمان‌های غیر جراحی در تقریباً 90 درصد موارد برای درمان کوکسیدینیا موفقیت آمیز هستند.
- استفاده از داروهای ضد التهاب مثل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (ایبوپروفن ، ناپروکسن) یا مهار کننده‌های COX-2 ، سبب کاهش التهاب استخوان دنبالچه خواهند شد.
- استفاده از کمپرس سرد و کیسه یخ چند بار در روز برای چند روز اول شروع درد سبب کاهش التهاب و درد می‌شود.
- استفاده از کیسه آب گرم چند روز اول درد می‌تواند تنش عضلانی را که سبب درد دنبالچه می‌شود کاهش درد.
- تغییر در روش انجام فعالیت‌های روزانه که سبب فشار و تحریک بیشتر استخوان دنبالچه می‌شود. مثلا ایستادن جلوی میز به جای نشستن طولانی مدت یا به کار بردن بالشتک‌های طبی برای نشستن.
- تغییر در رژیم غذایی و خوردن غذاهای پر فیبر در صورتی که یبوست دارید و لازم است طولانی مدت در توالت بنشینید؛ سبب آسان‌تر شدن دفع می‌شود و فشار روی دنبالچه را کاهش می‌دهد.
- فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی خاص که فشار روی استخوان دنبالچه را کم میکند.
- تزریق ماده بی حس کننده (لیدوکائین) و استروئید (برای کاهش التهاب) در ناحیه اطراف استخوان دنبالچه می‌تواند تسکین دهنده درد باشد. البته این تزریق حداکثر سه بار در سال انجام می‌شود.
- ماساژ دادن عضلات متشنج کف لگن که به ناحیه دنبالچه منتقل می‌شوند، ممکن است کوکسیدینیا را کاهش
- و در موارد نادر که درمان‌های غیر جراحی پاسخ نمی‌دهد و ممکن است پزشک برای حل مشکل جراحی را توصیه کند.
پیشگیری از ابتلا به کوکسیدینیا
پیشگیری کلید اصلی جلوگیری از ابتلا و بازگشت درد دنبالچه است. روش‌های پیشگیری مثل موارد زیر مانع از ابتلا شما به کوکسیدینیا خواهد شد.
- خوب نشستن، جلوگیری از نشستن طولانی مدت، خوب ایستادن و خوب حرکت کردن
- ورزش منظم همراه با کشش و تقویت
- ورزش با تجهیزات و روش‌های مناسب
![]()
- استفاده از کمربند ایمنی هنگام مسافرت
- ایجاد محیط کار ارگونومیک
- تغذیه خوب، وزن مناسب
- کاهش میزان استرس و نکشیدن سیگار
مقاله پیشنهادی: ورزش های مناسب برای بعد از جراحی ستون فقرات
با رعایت کردن این موارد می‌توانید از ابتلا به درد دنبالچه جلوگیری کنید.
منابع:
