آشنایی با خطرات شغل پرستاری

هر شغلی خطرات خاص خود را دارد، از جمله شغل پرستاری. پرستاران در طول ساعات فعالیتشان با خطرات فیزیکی و روانی زیادی مواجه هستند. از جمله مواد عفونی، سمی، صدمات روحی، استرس، شیفت کاری خسته‌کننده و طولانی، صدمات مختلف به کمر، قرار گرفتن در معرض اشعه‌ها و حتی خشونت از طرف بیماران و همراهان آنها، همراه است. بررسی این عوامل و پیدا کرد راه حلی برای کاهش خطرات ناشی از شغل پرستاری اهمیت بسیار بالایی دارد. در این مطلب به معرفی شایع‌ترین خطراتی که کادر درمان را تهدید می‌کنند، خواهیم پرداخت.

ابتلا به بیماری‌های عفونی و مشکلات ناشی از ضدعفونی کننده‌ها

خطر عفونت نه تنها در بیمارستان‌ها بلکه در سایر مراکز درمانی مثل درمانگاه ها، مراکز جراحی سرپایی، خانه سالمندان و معلولین، مراکز دیالیز، خانه‌های بهداشت و مراکز درمانی زندان‌ها هم وجود دارد. در بیمارستان‌ها بخش‌ها پرخطر، بخش اطفال، بخش‌ بیماری‌های عفونی، اورژانس و مراکز مراقبت‌های ویژه هستند.

به عنوان مثال هپیاتیت B یکی شایع‌ترین بیماری عفونی مرتبط با پرستاری است. هر چند که ویروس این بیماری در خون وجود دارد ولی ممکن است در بزاق، مدفوع و منی بیماران هم وجود داشته باشد. این ویروس می‌تواند از طریق سوزن آلوده یا آلوده شدن یک زخم در دست پرستار هنگام تماس با بزاق و سایر مواد مخاطی بدن بیمار، به او منتقل شود.

پرستاران در بسیاری از شرایط ممکن است در معرض بیماری‌های عفونی مختلف مانند سرخک، اوریون، سرخچه، آنفولانزا و جدیدترین بلای بشری یعنی کرونا قرار بگیرند. 

برای جلوگیری از شیوع عفونت‌ها لازم است تا اصول ایمنی رعایت شود، کادر درمان به طور منظم واکسینه شوند و آموزش صحیح در زمینه دفع سوزن‌های آلوده و جمع آوری به آنها داده شود. 

بهترین راه برای کاهش ریسک ابتلا به بیماری‌های عفونی در پرستاران، رعایت بهداشت و دستورالعمل‌های بهداشتی و استفاده از روش‌های شستشو و ضدعفونی درست تجهیزات پزشکی و دست‌ها است.

شستشوی مرتب دست‌ها برای کاهش عفونت‌ها بسیار ضروری است و البته استفاده از كرم های مرطوب كننده پوست برای جلوگیری از خشکی پوست. اما با این حال بسیاری از پرستاران از آسیب‌های ناشی از مواد ضدعفونی کننده در امان نیستند. کاربرد مواد ضدعفونی‌کننده غیر سمی مثل انواع نانوسیلور که به پوست آسیب نمی‌رساند و در عین حال خاصیت میکروب کشی قوی دارد می‌تواند کمک بزرگی به حفظ سلامت پرستاران باشد.

قرار گرفتن در معرض مواد سمی

داروهای سیتوتوکسیک برای پرستارانی که با آنها کار می‌کنند خطرساز هستند. این مواد در حالت خفیف سبب تحریک پوست، چشم و واکنش هاش‌های حساسیتی می‌شود و در حالت حاد سبب جهش ژنتیکی و ایجاد سرطان خواهد شد.

اکسید اتیلن در بیمارستان‌ها برای استریل ابزار پزشکی و مواد حساس به گرما استفاده می‌شود و ممکن است در مراکز جراحی و بخش مراقبت از بیماران وجود داشته باشد. بررسی‌ها نشان داده که این ماده هم دارای خواص سرطان زایی، جهش زایی و تراتوژنیک است.

 قرار گرفتن کادر درمان در معرض گازهای بیهوشی در اتاق‌های عمل در صورتی که طولانی مدت باشد سبب افزایش خطر ابتلا به اختلالات کلیوی (متوکسی فلوران) و کبدی (هالوتان) می‌شود و مشکلاتی از جمله سقط جنین و ناهنجاری‌های همراه زایمان در پرستاران باردار ایجاد می‌کند.

پرستاران که در واحدهای دیالیز کلیه کار می‌کنند در معرض بالقوه فرمالدئید قرار دارند. فرمالدئید سبب درماتیت و آلرژیک، تحریک چشم و آسم می‌شود.

Glutaraldehye هم میکروب‌کشی است که در در بخش‌های دیالیز، آندوسکوپی و مراقبت‌های ویژه، برای استریل سازی سرد به کار می‌رود. این ماده تحریک‌کننده پوست و غشاهای مخاطی است و اگر پرستاران زیاد در معرض این ماده قرار بگیرند، سمیت کبدی در بدن آنها ایجاد خواهد شد.

جیوه در ابزارهای مختلفی پزشکی استفاده می‌شود. اما در صورتی که بخش شیشه‌ای این وسایل حاوی جیوه بشکند، کادر درمانی که در معرض آن قرار بگیرند دچار مسمومیت خواهند شد که در میزان کم این مسمومیت سبب آسیب سیستم تنفسی و عصبی ریه شده و در حالت شدید منجر به مرگ می‌شود.

لاتکس در بسیاری از تجهیزات پزشکی مثل دستکش‌های جراحی و بهداشتی وجود دارد. بعضی موارد آلرژی به لاتکس یک واکنش آلرژیک خفیف ایجاد کند که ممکن است باعث درماتیت شود، در حالی که یک در حالت شدید شدید می‌تواند سبب آنافیلاکسی شود.

برای کاهش خطرات ناشی از مواد مواد سمی بر پرستاران لازم است تا:

• مواد خطرناک و سمی به طور دقیق برچسب گذاری شوند.
• مواد قابل اشتعال در ظروف دربسته ذخیره و نگهداری شوند.
• از تجهیزات ایمنی مثل ماسک‌های تنفسی و لباس‌های ایمنی استفاده شود.
• در صورت حساسیت به لاتکس از دستکش‌های بدون لاتکس استفاده شود.
• روش صحیح شستشوی چشم‌ها در صورت آلودگی چشم به مواد سمی به کادر درمان آموزش داده شود.

• در بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها بخش مشخصی برای دفع مواد و ظروف سمی و آلوده به مواد عفونی وجود داشته باشد.
• نیروهای بهداشتی در زمینه علائم خطر و علائم ناشی از قرار گرفتن در معرض مواد آلوده‌کننده اطلاعات کافی داشته باشند.

فشار جسمی ناشی از کار

پرستاران هر بار ساعت‌های طولانی روی پاهای خود می‌مانند، این بدان معناست که فشار جسمی یکی از بزرگ‌ترین مخاطرات است که پرستاران را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

 بلند کردن و انتقال بیماران به خصوص بیماران چاق نیز خطرناک است و شایع‌ترین علت صدمات کمر در بین کارکنان مراقبت‌های بهداشتی است.بسیاری از پرستاران و کادر درمان لازم است تا بیماران را بلند کنند، بیماران مسن را در تخت جا به جا کنند و یا تجهیزات پزشکی سنگین را حمل کنند. به همین دلیل احتمال ابتلای آنها به کمر درد بسیار بالاست. البته میزان ابتلا کمر درد و آسیب به ستون فقرات در بهیاران و کمک پرستاران بیشتر است.

برای کاهش صدمات فیزیکی به پرستاران لازم است تا بیمارستان‌ها مجهز به تجهیزات مکانیکی برای جابجایی بیماران باشند و پرستاران با کمترین فشار جسمی بیماران را جابه جا کنند. این ابزارها آسیب‌های پرستاران را به شدت کاهش می‌دهد.

پوشیدن كفش مناسب و طبی برای راه رفتن و ایستادن در محیط کار و رعایت اصول ارگونومی برای انجام كار در یک موقعیت خاص مانند قرار گرفتن دست‌ها در وضعیت بالاتر از شانه‌ها قرار گیرد و یا انجام اعمال تکراری هم به کاهش صدمات فیزیکی پرستاران کمک می‌کند.

فشار و استرس‌های روحی

پرستارانی که با بیماران مزمن سر و کار دارند و و آنهایی که در بخش‌های مراقبت‌های ویژه، اورژانس، سوختگی یا اتاق عمل کار می‌کنند، در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی و استرس‌های روحی هستند. علائم اولیه آن شامل از دست دادن اشتها، سردردهای میگرنی، بی ثباتی عاطفی و اختلالات خواب است. 

عوامل محیط مختلفی در ایجاد استرس پرستاران تاثیر دارد، خواسته‌های بیماران، کار زیاد، کمبود نیرو و شیف‌های کاری سنگین، فشار از طرف سرپرستان و مرگ بیماران.وقتی علائم استرس شناسایی و درمان نشوند، سبب فرسودگی می‌شود. گاهی این مشکلات منجر به افزایش مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر شود و روی رفتار پرستاران تاثیر می‌گذارد. 

آموزش و ارتباطات موثر با پرستاران و کارکنان می‌تواند به کاهش استرس آنان حین کارهای روزانه مفید باشد. برگزاری جلسات منظم برای به اشتراک گذاشتن احساسات و ایده‌ها، آموزش‌های مدیریت استرس و تمرین آرامش از این دست هستند. داشتن برنامه منظم بدون فشار کاری، داشتن نیروی کار کافی در بیمارستان نیز کمک زیادی به پرسنل خواهد کرد تا دچار استرس کاری نشوند. 

مواجهه با انواع پرخاشگری

پرستاران در مراکز درمانی در معرض خشونت‌های مختلف قرار می‌گیرند. از بیماران با مشکلات عصبی و روحی گرفته تا همراهان بیماران که گاهی به دلیل مناسب نبودن حال بیماران خود پرستاران و پزشکان را مسئول می‌ دانند. گاهی بیماران به دلیل اختلالات روانی، واکنش‌های دارویی، عدم تعادل الکترولیت‌ها حالت تهاجمی به خود می‌گیرند و حرکاتی انجام می‌دهند که سبب آسیب به اطرافیان خود به خصوص پرستاران می‌شوند.

معمولا پرستاران جوان و کمک پرستaاران که آموزش‌های چندانی برای کنترل خشم اطرافیان ندیده‌اند، در معرض این خشونت‌ها هستند. که در بعضی موارد منجر به صدمات جبران ناپذیری می‌شود.

قرار گرفتن در معرض اشعه

پرستارانی که در بخش رادیوگرافی یا جراحی کار می‌کنند با قرار گرفتن در معرض اشعه‌های مختلف با مشکلاتی متعدی روبرو خواهند شد. افزایش سقط جنین، مرده زایی، سرطان‌هایی مانند لوسمی میلوژن، سرطان استخوان و پوست از جمله مشکلات رایج در نتیجه قرار گرفتن در معرض این اشعه‌ها است.

برای ایجاد محیط امن برای آنها

خطرات شغلی بی شماری در حرفه پرستاری وجود دارد. از خطرات مواد ضدعفونی کننده گرفته تا مشکلات ناشی از پرخاشگری بیماران. تمام این موارد سبب نگرانی‌هایی برای پرستاران می‌شود. شناخت این مشکلات و پیدا کردن راه حل منطقی برای آنها سبب ایمنی محیط کار پرستاران خواهد شد.