انواع خدمات بهداشت، درمان و سلامت

این روزها افراد بیشتری به دنبال مراقبت‌های درمانی دقیق، جامع و مقرون به صرفه هستند به همین دلیل خدمات بهداشت و درمان پیشرفت‌های زیادی داشته و دامنه فعالیت مختلفی به آن اضافه شده است. کلینیک‌های تخصصی و مراکز درمان سرپایی بار سنگینی را از دوش بیمارستان‌ها برداشته‌اند و حتی امکان مراقبت از بیمارانی که به مداوای طولانی مدت نیاز دارند را فراهم کرده‌اند. مراقبت‌های بهداشتی و درمانی انواع مختلفی دارند. بد نیست نگاهی دقیق‌تر به آنها داشته باشیم. 

انواع مراکز بهداشت و درمان بر اساس نوع خدماتی که ارائه می‌دهند

بیمارستان‌ها

بیمارستان‌ها از مراکز خدمات بهداشتی و درمانی همه جانبه هستند که البته خدمات آنها با توجه به موقعیت و امکاناتشان متفاوت است. بیمارستان واحد‌های اورژانس، احیا، ICU، CCU، بستری، اتاق عمل، مراقبت ویژه نوزادان و بسیاری بخش‌های دیگر را شامل می‌شود. بسته به نوع درمان مورد نیاز برای بیمار، یکی از بخش‌ها خدمات لازم را ارائه می‌دهد. 

مراکز جراحی سرپایی

مراکز جراحی سرپایی، به بیماران این امکان را می‌دهد که برخی از عمل‌های جراحی را در خارج از محیط بیمارستان انجام دهند. این مراکز معمولاً جراحی‌های خاصی را را با هزینه بیشتری نسبت به بیمارستان‌ها ارائه می‌دهند. به دلیل این که اشخاص جهت عمل جراحی به این مراکز مراجعه می‌کنند و بیماران بستری در مراکز جراحی سرپایی وجود ندارد، خطر قرار گرفتن بیماران در معرض عفونت کاهش می‌یابد. 

در این مراکز معمولا تشخیص بیماری انجام نمی‌شود و بیمارانی که به آنجا مراجعه می‌کنند از طریق بیمارستان یا پزشکان برای جراحی‌های خاصی به این مراکز ارجاع داده شده اند. 

 مراکز زایمان

مراکز زایمان مختص خدمات زایمان و مامایی هستند. این مراکز محیطی را فراهم می‌کنند که مادر احساس راحتی داشته باشد و زایمانی با آرامش را تجربه کند. مراکز زایمان تجهیزات بیمارستانی کامل یا بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان را ندارند و زایمان‌هایی که احتمال خطر در آنها نیست در آنها انجام می‌شوند. 

مراکز انتقال خون

مراکز انتقال خون یا بانک‌های خون، مکان‌هایی هستند که در آن اهدا کنندگان خون و پلاکت اهدا می‌کنند. این خون و فراورده‌های خونی ذخیره و در مواقع ضرورت مورد استفاده بیماران قرار می‌گیرند. 

کلینیک‌های پزشکی

کلینیک‌های پزشکی مراکزی برای تشخیص و درمان سرپایی بیماران هستند. کلینیک‌ها خدمات پزشکی مختلفی را ارائه می‌دهند. بعضی از آنها کل خدمات درمانی را دارند و بعضی تنها در یک زمینه خاص فعال هستند. به عنوان مثال کلینیک‌های دندانپزشکی، زیبایی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتار درمانی و بسیاری دیگر

مراکز دیابت

دیابت بیماری بسیار جدی است که لازم است بیمار دیابتی به طور مرتب مورد معاینه قرار گیرد. سبک زندگی آنها متفاوت از سایر بیماران است و نیاز است آموزش‌های خاصی در این زمینه به آنها داده شود. مراکز دیابت یکی از مراکز درمانی و بهداشتی است که این خدمات را به بیماران دیابتی ارائه می‌دهند تا کیفیت زندگی آنها افزایش پیدا کند. 

مراکز دیالیز

بیماران با مشکلات حاد کلیوی به درمان‌های منظم و دیالیز نیاز دارند. طی دیالیز خون به طور مصنوعی فیلتر می‌شود؛ کاری که به طور نرمال کلیه آن را بر عهده دارد. گاهی لازم است یک بیمار با مشکل کلیوی، روزی سه تا چهار بار در هفته دیالیز شود. در کشور ما معمولا دیالیز در بیمارستان‌ها انجام می‌شود ولی به تازگی مراکز مختص دیالیز هم به مراکز درمانی و بهداشتی شهرهای بزرگ اضافه شده اند. 

 مراکز تصویربرداری و رادیولوژی

تصویربرداری و رادیولوژی شامل سی تی اسکن، سونوگرافی، اشعه ایکس، MRI و موارد دیگر است. بیمارستان‌ها هم این خدمات را ارائه می‌دهند ولی برای کاهش بار کاری بیمارستان‌ها و راحت‌تر انجام شدن کار بیماران، مراکز تخصصی در این زمینه وجود دارد. گاهی به دستور پزشک خارج از بیمارستان، بیمار نیاز به نوع خاصی از تصویربرداری و رادیولوژی دارد که در این موارد این مراکز خدمات لازم را ارائه می دهند. 

مراکز روان درمانی و اعتیاد

مراکز مشاوره و روان درمانی به بیمارانی با مشکلات روحی خدمات می‌دهند. مشاوره‌ها می‌تواند در زمینه‌های مختلف باشد از مشاوره‌های ازدواج و مشکلات زناشویی گرفته تا ترک اعتیاد و افسردگی. 

در سطوح بالاتر مشکلات روانی، بیمارستان‌های روانپزشکی یا آسایشگاه‌های اعصاب روان خدمات لازم را به افراد ارائه می‌دهند. 

مراکزی هم مختص به ترک اعتیاد وجود دارند که که به معتادان کمک می‌کنند تا اعتیاد به مواد مخدر و الکل را کنار بگذارند.

خانه‌های سالمندان و معلولین

خانه‌های سالمندان و معلولین مراکزی هستند که خدمات مراقبت بهداشتی برای بیماران سالمند یا معلول را فراهم می‌کنند. این افراد معمولا نیاز به کمک‌های خاص دارند و توانایی انجام کارهای خود را در منزل ندارند ولی نیاز هم نیست در بیمارستان بستری شوند. بعضی از این مراکز خدمات فیزیوتراپی، گفتار درمانی و کار درمانی را هم برای آنها فراهم می‌کند. در حقیقت این مراکز کمکی به این اشخاص هستند تا کیفیت زندگی آنها بهبود پیدا کند. 

مراکز توانبخشی و ارتوپدی

مراکز ارتوپدی در همه موارد از درمان آسیب‌های ورزشی گرفته تا درمان بیماران دارای معلولیت فعالیت دارند. آنها معمولاً ارزیابی و تشخیص مشکل و همچنین کارهای پیشگیری، درمان و توان بخشی‌هایی مثل استخوان، تاندون، رباط، عضله و مفصل را ارائه می‌دهند. 

مراکز توانبخشی خاصی هم وجود دارند که بیماران می‌توانند درمان‌های مختلفی برای کمک به بازیابی توانایی‌های خود پس از بیماری یا جراحت دریافت کنند. فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی همگی فرایندهایی هستند که به افراد کمک می‌کنند مهارت‌های مورد نیاز بعد از گذراندن دوران بیماری را مجدد به دست آورند. 

مراکز کنترل سلامت از راه دور

مراکز سلامت از راه دور، مراکز بهداشتی محسوب نمی‌شوند اما خدمات پزشکی خوبی ارائه می‌دهند. این مراکز به تازگی در کشور ما رشد خوبی داشته‌اند و انواع مشاوره‌های پزشکی را به صورت تلفنی یا آنلاین انجام می‌دهند به خصوص برای کسانی که امکان رساندن خود را به پزشک ندارند و یا در شرایط مانند اکنون که در دوران پاندمی کرونا هستیم، ضرورت دارد. 

معمولا در این مشاوره‌های پزشکی اگر مشکل به سادگی قابل حل بود پزشک راهنمایی‌های لازم را به بیمار می‌کند ولی در صورت لزوم از بیمار درخواست می‌شود حضوری به متخصص مراجعه کند و یا در صورت حاد بودن شرایط، درخواست اعزام اورژانس به محل می‌شود. 

انواع سیستم‌های بهداشت در جهان بر اساس نوع پرداخت هزینه

طبق بررسی‌های انجام شده در سال 2019 بر اساس هزینه سرانه مراقبت‌های بهداشتی مطابق با OECD 18 کشور نسبت به سایر کشورها برتری دارند. که به ترتیب عبارتند از ایالات متحده، سوئیس، نروژ، آلمان، اتریش، سوئد، هلند، دانمارک، لوکزامبورگ، بلژیک، کانادا، فرانسه، ایرلند، استرالیا، ژاپن، ایسلند، انگلستان و فنلاند. ولی سیستم‌های پرداخت هزینه خدمات درمان، در کشورهای مختلف متفاوتند. 

 سیستم تامین هزینه بهداشت و درمان توسط دولت

در این سیستم مراقبت‌های بهداشتی با بودجه دولت برای همه شهروندان صرف نظر از درآمد و وضعیت شغلی آنها در دسترس است. برخی از کشورها ممکن است حتی این خدمات برای ساکنان غیر شهروند هم فراهم باشد ولی در بعضی موارد غیر شهروندان لازم است تا از خدمات درمانی خصوصی استفاده کنند. به عنوان مثال کشورهایی مانند استرالیا، بحرین، برزیل، کانادا، دانمارک، یونان، فنلاند، ایسلند، ایتالیا، کویت، مالزی، عربستان سعودی، سریلانکا و بسیاری دیگر این سیستم را برای ارائه خدمات بهداشت و درمان دارند. 

سیستم تامین هزینه بیمه عمومی

در بعضی از کشورها کارگران بیمه اجتماعی دارند. این سیستم معمولاً این گونه است که دولت هزینه درمان را بین کارگر و کارفرما تقسیم می‌کند. در واقع بخشی از دستمزد کارمند یا کارگر از حقوق او و بخشی از هزینه درمان به طور ماهانه از کارفرما دریافت می‌شود. در این شرایط کسانی که بیکار هستند یا قرارداد کار قانونی ندارند نمی‌توانند از خدمات بیمه عمومی رایگان استفاده کنند. آلبانی، بلژیک، چین، کلمبیا، فرانسه، مجارستان، ژاپن، لوکزامبورگ، مونته نگرو، قطر، سنگاپور، کره جنوبی، امارات متحده عربی، اوکراین و بسیاری کشور‌های دیگر هم این سیستم درمانی را دارند. 

 سیستم تامین هزینه بهداشت عمومی و خصوصی

در این سیستم بعضی افراد از طریق دولت خدمات بهداشتی و درمانی دریافت می‌کنند ولی بعضی افراد اجازه استفاده از خدمات درمانی عمومی را دارند. الجزایر، آرژانتین، اتریش، شیلی، قبرس، آلمان، مکزیک، پرو و ترکیه از جمله این کشورها هستند. 

سیستم تامین هزینه درمان خصوصی

در این سیستم افراد از طریق بیمه خصوصی اجباری خدمات درمانی دریافت می‌کنند. اسرائيل، لیختن اشتاین، هلند و سوئیس از جمله این کشورها هستند. 

سیستم تامین هزینه بیمه غیر جهانی

در این سیستم، برخی از شهروندان بیمه درمانی خصوصی دارند، برخی واجد شرایط مراقبت‌های بهداشتی عمومی هستند و بعضی دیگر هیچ نوع بیمه‌ای ندارند. بنگلادش، مصر، اتیوپی، هند، اردن، کنیا، نیجریه، پاراگوئه، یمن و بعضی کشورهای دیگر جزء این کشورها هستند. 

 سخن پایانی

سیستم‌های مربوط به خدمات بهداشت و درمان متفاوت و متنوع هستند. این خدمات با توجه به امکانات در مراکز مختلف درمانی انجام می‌شوند و نحوه پرداخت هزینه‌های آنها هم در کشورهای مختلف با توجه به نوع بیمه‌ای که در آنجا ارائه می‌شود، متفاوت است. در این مقاله انواع سیستم‌های خدمات درمانی را بررسی کردیم. شما بهترین و بدترین خدمات درمانی که دریافت کردید از کدام مجموعه بوده؟