شکستگی استخوان، دلایل، علائم و درمان

شکستگی استخوان سالانه برای میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا اتفاق می‌افتد. این بیماری دردناک که معمولاً در اثر آسیب‌های ورزشی، تصادفات رانندگی یا زمین خوردن ایجاد می‌شود، انواع مختلفی دارد. شکستگی‌ها به روش‌های درمانی مختلفی بهبود می‌یابند با این حال ممکن است باعث ضعیف شدن استخوان و مشکلاتی مثل پوکی استخوان، برخی سرطان‌ها یا استئوژنز ایمپرفکتا (osteogenesis imperfecta) شود. در این مقاله با انواع شکستگی، علائم و راه‌های جلوگیری را کامل توضیح داده‌ایم. با ما همراه باشید.

شکستگی استخوان و انواع آن

اکثر استخوان‌های انسان به طرز شگفت آوری قوی هستند و به طور کلی می‌توانند در برابر ضربه‌ها یا نیروهای نسبتاً قوی مقاومت کنند. با این حال، اگر این نیرو بیش از حد قدرتمند باشد، یا مشکلی در استخوان وجود داشته باشد، می‌تواند سبب شکستگی شود.

کودکان استخوان‌های ظریف و انعطاف پذیری دارند و وقتی استخوان‌های آنها دچار شکستگی می‌شوند، در صورتی که به درستی جوش نخورند تغییر شکل می‌دهند. در میانسالان استخوان‌ها قدرت تحمل کمتری نسبت به ضربات و فشار خواهند داشت به همین دلیل احتمال شکستگی آنها بیشتر است.

انواع شکستگی استخوان

شکستگی می‌تواند در هر استخوانی و به شکل‌های مختلفی ایجاد شود. انواع شکستگی عبارتند از:

شکستگی بسته (Closed fractures): 

نوعی شکستگی است که استخوان شکسته به بافت اطراف آسیب نمی‌رساند و یا پوست را پاره نمی‌کند.

شکستگی باز (open fracture)

اگر شکستگی باعث پارگی بافت‌های اطراف و پوست شود، به نام شکستگی باز شناخته می‌شود

شکستگی‌های کامل (Complete fractures)

شکستگی به طور کامل از استخوان عبور می‌کند و آن را از دو قسمت جدا می‌کند.

شکستگی‌های جابجا شده (Displaced fractures)

در جایی که استخوان می‌شکند شکاف ایجاد می‌شود. اغلب، این آسیب برای رفع نیاز به جراحی دارد.

شکستگی اولسیون (Avulsion fracture)

در این حالت عضله یا رباط استخوان را می‌کشد و باعث شکستگی آن می‌شود.

شکستگی خرد شده (Comminuted fracture)

استخوان به قطعات زیادی خرد می‌شود.

شکستگی تراکمی (له شدگی) (Compression fracture)

این نوع شکستگی معمولا در استخوان اسفنجی ستون فقرات رخ می‌دهد. به عنوان مثال، قسمت جلویی مهره‌ها در ستون فقرات ممکن است به دلیل پوکی استخوان فرو بریزد.

شکستگی ناشی از دررفتگی (Fracture dislocation)

در این حالت مفصل در رفته و یکی از استخوان‌های مفصل دچار شکستگی می‌شوند.

شکستگی گرین استیک (Greenstick fracture)

این نوع شکستگی بیشتر در کودکان شایع است که استخوان‌های نرمی دارند. معمولا یک طرف استخوان شکسته و طرف دیگر آن خمیده می‌شود.

شکستگی مویی (Hairline fracture)

این نوع شکستگی بسیار جزئی است.

شکستگی فشاری (Impacted fracture)

وقتی اتفاق می‌افتد که یک استخوان می‌شکند و به قطعه استخوان دیگری فشار وارد می‌کند.

شکستگی درون مفصلی (Intraarticular fracture)

شکستگی در سطح مفصل اتفاق می‌افتد.

شکستگی طولی (Longitudinal fracture)

شکستگی در طول استخوان است.

شکستگی مورب (Oblique fracture)

شکستگی مورب و در محور طولانی استخوان اتفاق می‌افتد.

شکستگی پاتولوژیک (Pathological fracture)

نوعی شکستگی است که شخص به دلیل بیماری استخوان‌های بسیار ضعیف و شکننده‌ای دارد.

شکستگی مارپیچی (Spiral fracture)

شکستگی در جایی اتفاق می‌افتد که حداقل یک قسمت از استخوان پیچ خورده باشد.

شکستگی استرسی (Stress fracture)

بیشتر در بین ورزشکاران دیده می‌شود. استخوان به دلیل ضربه و فشارهای مکرر می‌شکند.

شکستگی توروس (Torus fracture)

استخوان تغییر شکل می‌دهد اما ترک نمی‌خورد. این شکستگی بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود.

شکستگی عرضی (Transverse fracture)

نوعی شکستگی مستقیم دقیقا از درون استخوان است.

 علائم شکستگی استخوان

علائم شکستگی استخوان بسته به منطقه آسیب دیده و شدت آن بسیار متفاوت است. اما شایع‌ترین آنها عبارتند از:

• درد
• تورم
• کبودی
• تغییر رنگ پوست در اطراف ناحیه آسیب دیده
• خمیدگی غیر معمول
• بیمار نمی‌تواند منطقه آسیب دیده را حرکت دهد
• بیمار در محل استخوان یا مفصل آسیب دیده ممکن است احساس سایش دارد
• در مورد شکستگی باز، ممکن است خونریزی وجود داشته باشد
• هنگامی که یک استخوان بزرگ مثل استخوان لگن یا ران می‌شکند فرد مبتلا ممکن است رنگ پریده و ناخوشایند به نظر برسد و احساس سرگیجه، ضعف و حالت تهوع داشته باشد.

مهم‌ترین دلایل شکستگی کدام است؟

بیشتر شکستگی‌ها ناشی از سقوط بد یا تصادف اتومبیل است. استخوان‌های سالم بسیار مقاوم و محکم هستند. ولی با افزایش سن، عواملی از جمله ضعیف شدن و پوکی استخوان‌ها و خطر افتادن بیشتر، احتمال شکستگی را بیشتر می‌کنند. 

کودکانی که تمایل به انجام فعالیت‌های بدنی بیشتری نسبت به بزرگسالان دارند نیز مستعد شکستگی هستند.

افراد با بیماری‌های زمینه‌ای مثل پوکی استخوان، عفونت یا تومور هم خطر شکستگی استخوان بالایی دارند.

شکستگی‌های استرسی، که ناشی از فشارهای مکرر و فشارهای روانی است معمولاً در بین افراد حرفه‌ای ورزشی دیده می‌شود، یکی دیگر از دلایل عمده شکستگی است.

روش تشخیص شکستگی استخوان

برای تشخیص شکستگی استخوان پزشکان چند معاینه بالینی انجام می‌دهند و از روش‌های تصویربرداری برای بررسی نوع شکستگی استفاده می‌کنند.

تصویربرداری با اشعه ایکس نوعی تصویربرداری دو بعدی است که معمولا به عنوان گزینه اول شکستگی استخوان مورد کاربرد قرار می‌گیرد.

زمانی که اشعه ایکس قادر به تشخیص شکستگی نشود از اسکن استخوان استفاده می‌کنند که معمولا در دو مرحله انجام می‌گیرد و زمان بر است.

سی تی اسکن روشی است که در آن از رایانه‌ها و اشعه ایکس برای ایجاد برش‌های تصویری دقیق در مقطع استخوان استفاده می‌شود تا مشکلات استخوان شناخته شود.

 MRI با استفاده از میدان‌های مغناطیسی قوی تصاویر بسیار دقیق ایجاد می‌کند. از MRI اغلب برای تشخیص شکستگی‌های استرسی استفاده می‌شود.

درمان استخوان شکسته

ترمیم استخوان یک روند طبیعی است که در بیشتر موارد، به طور خود به خودی اتفاق می‌افتد. اما درمان پزشکی شکستگی معمولاً با هدف اطمینان از وجود بهترین عملکرد ممکن در قسمت آسیب دیده پس از بهبود انجام می‌شود. در درمان سعی بر این است که بهترین شرایط برای بهبودی (بی حرکتی استخوان) فراهم شود.

برای شروع روند درمان ابتدا باید انتهای استخوان‌های شکسته شده سر جای خودشان قرار گیرد. گاهی برای این کار به جراحی نیاز است.

بعد از قرارگیری استخوان در محل درست، لازم است استخوان تا مدتی بی حرکت باقی بماند. برای این کار از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود.

قالب‌های گچ یا آتل پلاستیکی استخوان‌ها را تا زمان بهبودی ثابت نگه می‌دارند. استخوان‌های کوچکتر مانند انگشتان دست و پا را گچ نمی‌گیرید و معمولا تنها با آتل‌های مخصوص آنها را بی حرکت نگه می‌دارند.

گاهی لازم می‌شود از قرقره و وزنه برای کشش عضلات و تاندون اطراف استخوان شکسته استفاده شود تا استخوان‌ها تراز شوند و بهبود یابند.

در مواردی که به جراحی نیاز است برای درمان از صفحات و قاب‌های استیل و پیچ‌های فلزی، میله‌های فلزی داخلی که در پایین استخوان‌های بلند قرار می‌گیرند استفاده می‌شود. گاهی سیم‌های انعطاف پذیر برای کودکان به کار می‌روند و فیکساتورهای خارجی که از جنس فلز یا کربن ساخته می‌شوند استفاده می‌شود. فیکساتورها دارای پین‌های فولادی هستند که مستقیماً از طریق پوست وارد استخوان می‌شوند و نوعی داربست در خارج از بدن محسوب می‌شوند.

شاید این سوال مطرح شود که چطور وارد شدن این پین‌های فولادی به استخوان صدمه نمی‌زند ولی شکستگی باعث آسیب به آن خواهد شد؟ این تفاوت در واقع مثل تفاوت برش چاقوی جراحی و برش ناشی از چاقو خوردن است. درست است که هیچ کدام از این مواد خوب نیستند ولی استفاده از پین برای استخوان کاملا کنترل شده انجام می‌گیرد و خطرات آن بسیار کمتر از مزایای آن است. در حقیقت بدون وجود این پین‌ها امکان بهبود کامل استخوان فراهم نخواهد بود. علاوه بر این سوراخ کردن استخوان یکپارچگی بافت آن را بهم نمی‌زند.

بهبود شکستگی چقدر زمان لازم دارد؟

معمولاً لازم است تا ناحیه شکسته به مدت دو تا هشت هفته بی حرکت باقی بماند. این بازه زمانی بستگی به این دارد که کدام استخوان شکسته شده باشد و آیا عوارضی مثل مشکل خونرسانی یا عفونت وجود دارد یا خیر. سن بیمار، تحرک و سیگار نکشیدن در طول دوره درمان در سرعت درمان موثر است.

پزشکان همیشه توصیه می‌کنند پس از جوش خوردن استخوان‌ها فیزیوتراپی انجام شود تا عضلات ناحیه آسیب دیده به حالت عادی خود برگردند. در صورت انجام فیزیوتراپی بین سه تا پنج هفته بعد از جوش خوردن استخوان، عضلات قدرت عادی خود را به دست خواهند آورد.

آیا شکستگی استخوان عارضه ای دارد؟

همانند بسیاری از آسیب‌ها، شکستگی استخوان می‌تواند منجر به عوارضی شود. این موارد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• لخته شدن خون: گاهی بر اثر شکستگی لخته‌های خون ایجاد  می شوند که در رگ‌های خونی آزاد شده و در بدن حرکت می‌کنند که بعضی مواقع این لخته به نقاط حیاتی بدن وارد شده و باعث مرگ می‌شوند.
• عوارض استفاده از گچ شامل زخم‌های پوست و سفتی مفصلاست
• Compartment syndrome که نتیجه آن خونریزی یا تورم در عضلات اطراف شکستگی است
• Hemarthrosis هم سبب خونریزی در مفصل و باعث تورم آن خواهد شد.

چگونه مانع از شکستگی استخوان شوید؟

با جلوگیری از زمین خوردن، حفظ فرم بدن و دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی مناسب می‌توانید از بسیاری از شکستگی‌ها جلوگیری کنید.

بدن انسان برای داشتن استخوان‌های سالم به به مقدار کافی کلسیم نیاز دارد. شیر، پنیر، ماست و سبزیجات با برگ سبزی‌های تیره منابع خوبی از کلسیم هستند. ویتامین D هم به جذب کلسیم کمک می‌کند. قرار گرفتن در معرض نور خورشید و همچنین خوردن تخم مرغ و ماهی‌های روغنی روش‌های خوبی برای دریافت ویتامین D است.

تمرینات ورزشی که وزن بدن را روی استخوان‌ها منتقل می‌کنند هم استخوان‌های شما قویتر و ضخیم‌تر خواهند بود. پیاده‌روی، دویدن و رقص و مانند آنها.

انجام تمرینات تعادلی در منزل، استفاده از واکر و عصا برای سالخوردگان، جمع کردن موانع مثل سیم و فرش از زیر پا در منزل، نور مناسب، کفش مناسب، بررسی بینایی به صورت دوره‌ای هم باعث کاهش خطر افتادن می‌شود.

سخن پایانی

حتی اگر استخوان‌ها قوی باشند باز هم می‌توانند بشکنند. شکستگی استخوان دردناک است و درمان آن طولانی مدت است. لازم است صبر و تحمل داشته باشید تا به شرایط طبیعی خود باز گردید. کافی است حواستان باشد تا به این بیماری مبتلا نشوید و برای کنترل پوکی استخوان هم حتما از پزشک مشاوره بگیرد. سایر مقالات ما را برای شناخت مشکلات پوکی استخوان حتما مطالعه کنید.