آرتروز - علل، تشخیص و درمان

آرتروز کلمه‌ای است که حتماً بارها آن را شنیده‌اید یا هر روز از آن استفاده می‌کنید. اما آرتروز چیست؟ آرتروز یکی از رایج‌ترین انواع التهاب ناشی از ساییدگی مفاصل است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از آن رنج می‌برند. پزشکان بیش از 100 نوع آرتروز را تشخیص داده‌اند که تا سال 2020 حدود 63 میلیون نفر از بزرگسال آمریکایی را مبتلا کرده و تخمین زده می‌شود که تا سال 2040 این آمار به 78 میلیون نفر برسد. آنها همچنین می‌گویند که تقریبا 40 میلیون بزرگسال در ایالات متحده از استئوآرتریت (Osteoarthritis) رنج می‌برند، بنابراین این رقم نشان می‌دهد که استئوآرتریت یا همان آرتروز OA شایع‌ترین شکل آرتروز است. چقدر آرتروز را می‌شناسید؟ آیا علت بروز آرتروز و عوامل منجر به این بیماری را می‌دانید؟ برای پیدا کردن پاسخ سوالات خود و آشنایی با استئوآرتریت و چگونگی پیشگیری و درمان آن با ادامه مقاله همراه ما باشید. 

استئوآرتریت چیست؟

اگر بخواهیم تعریف معنایی از استئوآرتریت داشته باشیم بهتر است بگوییم که Osteoarthritis از دو کلمه تشکیل شده است. «استئو» به معنی استخوان، و «آرتروز» به معنی التهاب دردناک و سفتی مفاصل. در واقع، آرتروز OA یک بیماری دژنراتیو مفصل است که به مرور زمان باعث تجزیه غضروف در مفاصل می‌شود. مفصل جایی است که دو استخوان به هم می‌رسند و انتهای آنها با یک بافت محافظ به نام غضروف پوشانده می‌شود تا از مالش استخوان‌ها به یکدیگر جلوگیری کند. آرتروز غضروف را به طور مستقیم هدف قرار می‌دهد و با گذشت زمان سبب تجزیه آن می‌شود. در نتیجه از بین رفتن غضروف، دو استخوان مفصل فرسوده شده و باعث درد و سفتی مفاصل می‌شود. این وضعیت را نباید با پوکی استخوان اشتباه گرفت زیرا غضروف در پوکی استخوان سالم است، اما خود استخوان ضعیف شده و مستعد شکستگی خواهد بود. متأسفانه به دلایل زیادی از جمله کم تحرکی، رژیم غذایی نامناسب و چاقی، تعداد مبتلایان به آرتروز هر ساله به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.

علل بروز آرتروز و عوامل موثر بر آن

 به عنوان یک بیمار مبتلا به آرتروز یا کسی که می‌خواهد از بروز این بیماری جلوگیری کند، ممکن است بپرسید که علل آرتروز چیست؟ برخی از پزشکان ادعا می‌کنند که علل آرتروز و استئوآرتریت ناشناخته است، اما برخی عوامل اولیه و ثانویه وجود دارند که بیماری را تحریک می‌کنند. افراد از هر نژاد، جنس و سنی می‌توانند به آرتروز مبتلا شوند. در بسیاری از کشورهای جهان، OA دلیل اصلی در ناتوانی‌های جسمی است. از آنجا که استئوآرتریت به آرتروز «سایش و پارگی» هم معروف است، پیری و فشار بیشتر بر روی هم زانوی می‌توانند علت اصلی آرتروز است. جالب اینجاست که برخی افراد فکر می‌کنند Osteoarthritis بیشتر در افراد بالای 65 سال دیده می‌شود، اما این درست نیست. زیرا آمار می‌گوید تنها 43٪ از افراد مبتلا به OA سن 65 سال یا بیشتر داشته و 88٪ سن 45 سال و بالاتر دارند.

علل شیوع بیشتر آرتروز در زنان

جنسیت یکی از عوامل اصلی ابتلا به آرتروز است. حدود 62٪ از افراد مبتلا به OA را زنان تشکیل می‌دهند. این رقم بالایی است. به نظر شما چه دلیل وجود داد؟ 

دلایل مختلفی وجود دارد که زنان را مستعد استئوآرتریت می‌کند. تغییر در سطح هورمون‌ها در قاعدگی و یائسگی از اصلی‌ترین دلایل ایجاد آرتروز هستند. سطح هورمون‌ها در دوره‌های قاعدگی نوسان می‌کند و باعث شل شدن مفاصل می‌شود که می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد مفاصل و آسیب آنها شود. همچنین، در دوران یائسگی، میزان استروژن به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد که باعث تغییر در مفاصل خواهد شد. همه این تغییرات هورمونی احتمال بروز آرتروز OA را شدت می‌دهد.

عامل دیگری که باعث ایجاد Osteoarthritis در زنان می‌شود تفاوت در ساختار اسکلتی و عضلانی آنها است. به عنوان مثال، زانوی زنان غضروف کمتری نسبت به زانوی آقایان دارد و مفاصل زانوی آنها به خوبی در کنار هم قرار نمی‌گیرد. همچنین، خانم‌ها بیشتر از مردان چاق هستند و چاقی یکی از عوامل اصلی OA است زیرا مفاصل باید وزن اضافی را تحمل کند که همین باعث افزایش میزان ابتلا به آرتروز می‌شود. 

عوامل موثر در ایجاد آرتروز

علاوه بر پیری، ساییدگی و پارگی طبیعی، عوامل زیادی برای ابتلا به آرتروز وجود دارد. این عوامل در واقع دلایل ثانویه OA هستند که در آنها مفاصل شما به دلیل بیماری یا مشکلات پزشکی دیگر فرسوده می‌شوند. 

علل ثانویه استئوآرتریت عبارتند از:

چاقی: پزشکان می‌گویند افراد دارای اضافه وزن و چاقی بیشتر مستعد ابتلا به آرتروز OA، به خصوص آرتروز زانو هستند. اضافه وزن، فشار بیشتری به مفاصل ران و زانو وارد کرده و شرایط مناسبی را برای بروز استئوآرتریت فراهم می‌کند. کاگگون و همکاران گزارش داد که افراد با BMI> 30 به میزان 6.8 برابر بیشتر از گروه شاهد با وزن طبیعی احتمال ابتلا به آرتروز زانو را دارند. (منبع)

دیابت: این بیماری و سایر اختلالات هورمونی هم یکی از عوامل مهم ابتلا به Osteoarthritis هستند. دیابت نوع 2 (T2DM) می‌تواند باعث التهاب در مفاصل شده و منجر به ایجاد OA شود.

 ژن‌ها: وراثت یکی از عوامل قابل توجه ابتلا به آرتروز است. نتایج مطالعات مختلف نشان داده است که افرادی که در خانواده خود دارای اعضای مبتلا به استئوآرتریت هستند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. بنابراین اگر سابقه خانوادگی آرتروز دارید، باید بیشتر مراقب مفاصل خود باشید.

 آرتریت روماتوئید: یک بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب در مفاصل می‌شود. این وضعیت به مفاصل آسیب می‌رساند و پس از مدتی آنها را تخریب می‌کند، بنابراین بهترین شرایط را برای بروز استئوآرتریت فراهم می‌کند.

استفاده بیش از حد از مفاصل: شغل یا سرگرمی شما ممکن است جزو مواردی باشند که فشار زیادی به مفاصل وارد می‌کنند. به عنوان مثال، شیوع آرتروز زانو در ورزش‌هایی مانند فوتبال و وزنه‌برداری بیشتر است. کشاورزان، نظافتچی‌ها و کارگران معدن نیز به احتمال زیاد دچار آرتروز زانو می‌شوند.

ناهنجاری‌های مادرزادی: شرایطی است که در آن فرد با یک مشکل ژنتیکی، مثل مفاصل غیر طبیعی متولد شده است. این نوع مفاصل، به خصوص در لگن، با گذشت زمان فرسوده می‌شوند و فرد دچار Osteoarthritis می‌شود.

آسیب‌دیدگی مفصل: آسیب مفاصل که به دلایل مختلف مانند سقوط بد یا تصادفات رانندگی ایجاد می‌شود می‌تواند توسعه استئوآرتریت را تسریع کند.

نقرس: نقرس حالتی است که در آن بلورهایی مانند بلورهای اسیداوریک یا بلورهای پیرو فسفات کلسیم در غضروف مفصل شما جمع می‌شوند. این وضعیت باعث التهاب و درد در مفاصل شده و در نهایت منجر به بروز OA می‌شود.

ممکن است فکر کنید که چون هیچ یک از این عوامل ریسکی را ندارید، بنابراین مستعد آرتروز نخواهید بود اما این درست نیست. استئوآرتریت یک بیماری شایع است که می‌تواند در هر کسی بدون در نظر گرفتن سن، جنس، قومیت یا وضعیت سلامتی ایجاد شود. اگر فرد سالم هستید، ابتلا به آرتروز OA کاملاً به خود شما بستگی دارد. با تغییر شیوه زندگی و انجام برخی تمرینات تقویت‌کننده می‌توانید از پیشرفت استئوآرتریت جلوگیری کنید. یا برعکس، می‌توانید با انجام فعالیت‌هایی که به مفاصل آسیب می‌رساند و یا فشار بیشتری به مفاصل شما وارد می‌کند، و همچنین داشتن یک زندگی کم تحرک یا عادات غذایی غلط مسبب ابتلا خودتان به استئوآرتریت شوید. 

مراحل پیشرفت آرتروز و علائم آن

 به دلیل شیوع بالای Osteoarthritis امروزه، پزشکان تخمین می‌زنند که از هر دو نفر یک نفر در آینده نزدیک در مراحل مختلف سنی به این بیماری مبتلا می‌شود. علائم آرتروز در بیماران متفاوت است و ممکن است مرحله به مرحله بدتر شود. به لطف فن‌آوری‌های پیشرفته پزشکی و افزایش دانش پزشکان درباره این بیماری، علائم آرتروز در صورت تشخیص در مراحل اولیه قابل کنترل و درمان است. با این حال، تشخیص دیر هنگام می‌تواند علائم آن را بدتر کند تا جایی که نیاز به تعویض مفصل باشد. 

پزشکان ارتوپدی مراحل پیشرفت استئوآرتریت را به چهار مرحله طبقه بندی می‌کنند:

خفیف (مرحله 1)

این مرحله کمترین سطح OA است که در آن بیماران دچار فرسودگی جزئی مفاصل می‌شوند. این مرحله به قدری خفیف است که در اشعه ایکس قابل تشخیص نیست، بنابراین بیمار یا درد خفیفی دارد یا اصلاً دردی حس نمی‌کند. در این شرایط، پزشک ممکن است توصیه کند که شدت فعالیت‌های روتین خود را تغییر دهید یا از برخی مکمل‌ها برای جلوگیری از پیشرفت بیماری استفاده کنید.

ملایم (مرحله 2)

در این مرحله، بیماری یک قدم جلوتر رفته است و اشعه ایکس رشد چشمگیر خارهای استخوان‌ها نشان می‌دهد که در مفصل به هم رسیده‌اند. مرحله دوم استئوآرتریت راه را برای بدتر شدن درد و سفتی ناشی از آرتروز هموار می‌کند. در این شرایط بیمار بعد از مدتی بی‌تحرکی مقداری سفتی و ناراحتی در مفاصل را تجربه خواهد کرد.

متوسط ​​(مرحله 3)

در این مرحله از آرتروز غضروف در ناحیه آسیب دیده به تدریج شروع به سایش می‌کند و برخی از قسمت‌های استخوان‌های مفصل شروع به مالیدن روی یکدیگر می‌کنند. در این شرایط، مفصل کمی ملتهب می‌شود و بیمار در طی فعالیت‌های روزمره احساس درد می‌کند. در مرحله سوم، پزشکان می‌گویند بیماران می‌توانند با روش‌های غیر جراحی مانند دارو، ورزش یا تزریق بهبود یابند.

شدید (مرحله 4)

این مرحله آخرین و شدیدترین سطح OA است. متأسفانه، بیماری تا حدی پیشرفت کرده که غضروف کاملاً فرسایش یافته و مفصل به شدت ملتهب، دردناک و تقریباً غیر قابل استفاده شده است. در این حالت هیچ یک از درمان‌های غیر جراحی وضعیت بیمار را بهبود نمی‌بخشد و تنها راه درمان تعویض مفصل است. در مرحله شدید Osteoarthritis ، بیماران ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• التهاب
• درد غیر قابل تحمل حتی در حالت استراحت
• سفتی مفصل پس از مدتی کم تحرکی
• تحریک هنگامی که به ناحیه آسیب دیده فشار سبک وارد شود
• تورم
• از دست دادن انعطاف‌پذیری
• ایجاد خار استخوان

اگر درد و سفتی در مفصل زانو، ران، شانه‌ها و انگشتان خود احساس کردید، در کمترین زمان به پزشک ارتوپد مراجعه کنید. هرگز درمان را به تعویق نیندازید زیرا حتی یک تأخیر جزئی شما را از داشتن یک مفصل سالم محروم می‌کند و مجبور می‌شوید بقیه عمر خود را با یک مفصل مصنوعی سپری کنید.

تشخیص و درمان آرتروز

پزشکان همیشه تأکید می‌کنند که تشخیص به موقع هر نوع بیماری تضمینی برای بهبودی بیماران است. علاوه بر این تشخیص و درمان به موقع می‌تواند هزینه‌های درمان را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. به عنوان مثال، افرادی که استئوآرتریت زانو یا مفصل ران دارند و درمان را به تعویق می‌اندازند، در نهایت نیاز به تعویض مفصل خواهند داشت. در این صورت آنها زانوها یا مفاصل ران خود را از دست می‌دهند و باید تا پایان عمر با پروتز زندگی کنند و حدود 60،000 دلار برای جراحی تعویض مفصل هزینه کنند. اما اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص و درمان می‌شد، با یک درمان کوتاه و ارزان بهبود می‌یافتند. 

بیایید ببینیم پزشکان چگونه آرتروز را تشخیص می‌دهند.

معاینه فیزیکی: ارتوپد معمولاً تشخیص را با معاینه بالینی آغاز می‌کند. وی ناحیه آسیب‌دیده را از نظر تورم، سفتی، درد و حساسیت به لمس بررسی می‌کند. تشخیص قطعی Osteoarthritis با معاینه فیزیکی دشوار است زیرا می‌توان آن را با سایر بیماری‌های مفصل مانند آرتریت روماتوئید یا عفونت مفصل اشتباه گرفت. بنابراین، پزشک روش‌های تشخیصی دیگری را نیز امتحان می‌کند.

تست‌های آزمایشگاهی: تست‌های آزمایشگاهی معمولاً شامل آزمایش خون و آنالیز مایعات مفصلی است. اگرچه آزمایش خون خاصی برای تشخیص آرتروز OA وجود ندارد، اما به پزشکان کمک می‌کند استئوآرتریت را از آرتریت روماتوئید تشخیص دهند. تجزیه و تحلیل مایعات مفصل نیز یک روش مفید برای فهمیدن علت ایجاد ناراحتی و التهاب ناشی از آرتروز، نقرس یا عفونت است. پزشک از یک سوزن کوچک برای کشیدن مقدار کمی مایع مفصل استفاده می‌کند، سپس نمونه برای بررسی التهاب به آزمایشگاه ارسال می‌شود.

 MRI: اگرچه امروزه MRI در تشخیص استئوآرتریت بسیار رایج نیست، اما می‌تواند تصویری دقیق از استخوان و غضروف را در شرایط پیچیده ارائه دهد و مرحله پیشرفت بیماری را به طور دقیق تعیین کند.

اشعه ایکس: اگر در عکس اشعه ایکس فاصله بین استخوان‌های مفصل یا رشد خارهای استخوان مشاهده شود، پزشکان می‌توانند آرتروز را تشخیص دهند. تصویر اشعه ایکس غضروف را نشان نمی‌دهد، اما می‌تواند آسیب غضروف را با فاصله بین استخوان‌ها تشخیص داد.

روش‌های درمان استئوآرتریت

پزشکان بر این باورند که علائم Osteoarthritis را می‌توان با روش‌های گوناگون درمان غیر جراحی، طبیعی و خانگی کنترل کرد. اما این روش‌های فقط در مراحل اولیه آرتروز موثر هستند. با پیشرفت بیماری و تأخیر در درمان، جراحی تنها راه تسکین ناراحتی و درد ناشی از آرتروز است. 

متخصصین ارتوپد روش‌های زیر را برای درمان دردهای خانگی و طبیعی در مراحل اول و دوم تجویز می‌کنند:

• کاهش وزن
• فعالیت‌های بدنی ملایم و سبک به مدت حداقل 20 تا 30 دقیقه در هر روز یا یک روز در میان.
• کمپرس سرد یا گرم را به مدت 15 تا 20 دقیقه در روز روی مفاصل آسیب دیده قرار دهید.
• با خواب کافی به عضلات و مفاصل خود استراحت دهید.
• طب سوزنی
• ماساژ درمانی
• فیزیوتراپی
• برخی از مکمل‌ها و گیاهان مانند روغن ماهی، چای سبز و زنجبیل را مصرف کنید.
• حمام نمک اپسوم 
• غذاهایی را مصرف کنید که سرشار از فلاونوئیدها و آنتی اکسیدان‌ها هستند مانند میوه‌ها و سبزیجات.

علاوه بر درمان‌های خانگی و مکمل‌های گیاهی و طبیعی، داروهای مختلفی وجود دارد که به تسکین درد و کاهش التهاب ناشی از استئوآرتریت کمک می‌کند. آنها عبارتند از:

کورتیکواستروئیدها: پزشکان معمولاً فرم خوراکی کورتیکواستروئیدها را تجویز می‌کنند اما فرم تزریقی آن هم وجود دارد که مستقیماً به مفصل آسیب دیده تزریق می‌شود.

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی: مانند ایبوپروفن و ناپروکسن که به کاهش تورم و ناراحتی کمک می‌کنند.

اسید هیالورونیک: این ماده به طور طبیعی در مفاصل وجود دارد و به عنوان روان کننده مفصل عمل می‌کند. در آرتروز، این ماده تجزیه می‌شود و پزشکان برای تسکین درد و التهاب هفته‌ای یک بار به مدت 3 تا 5 هفته اسید هیالورونیک تزریق می‌کنند.

ضددردها: کرم‌ها و پمادهایی هستند که می‌توانید برای از بین بردن درد به مفصل آسیب دیده بمالید.

مسکن: داروهایی هستند که فقط درد را تسکین می‌دهند و تاثیری در کاهش التهاب ندارند.

اگر هیچ یک از روش‌های درمانی گفته شده وضعیت بیمار را بهبود ندهد، راه حل نهایی جراحی تعویض مفصل است. در حالی که آرتروز شانه یا استئوآرتریت دست و پا غیر رایج است ولی در صورت تأخیر درمان ممکن است مفاصل آنها با پروتز جایگزین شوند. مفاصلی که بیشتر تحت تأثیر آرتروز قرار دارند مفاصل ران یا زانو هستند و سالانه تقریباً 600000 جایگزینی زانو و 300000 جایگزینی مفصل ران در ایالات متحده انجام می‌شود.

آرتروز چه عوارضی دارد؟

آرتروز تأثیر منفی فراوانی بر زندگی بیمار دارد. عزت نفس افراد را کاهش می‌دهد و گاهی اوقات منجر به افسردگی می‌شود. بیماران دیگر نمی‌توانند فعالیت‌های مورد علاقه خود را انجام دهند و هنگامی که بیماری وخیم می‌شود، حتی از انجام فعالیت‌های روزمره خود هم عاجز می‌شوند. علاوه بر این، افراد مبتلا به استئوآرتریت ممکن است عوارض پزشکی دیگری را نیز تجربه کنند. مانند:

• خونریزی داخل مفصل.
• عفونت در مفصل آسیب دیده.
• استئونکروز، که به معنی مرگ استخوان است.
• کندرولیز، که به معنای تجزیه سریع و کامل غضروف است.
• آسیب تاندون و رباط در اطراف مفصل آسیب دیده و در نتیجه بی ثباتی مفصل.
• شکستگی‌های فشاری
• باریک شدن مسیر رشته‌های عصبی (Pinched nerve)

اگرچه بیماران مبتلا به آرتروز OA به ندرت این عوارض را تجربه می‌کنند، اما باید مراقب سلامت مفصل خود باشند تا از عوارض احتمالی آرتروز جلوگیری کنند.

لپ کلام

بر اساس اطلاعات ارائه شده در این مقاله، شما متوجه شدید که آرتروز ممکن است در نتیجه افزایش سن یا بر اثر سبک زندگی ناسالم ایجاد شود. به نظر شما چرا پزشکان تخمین می‌زنند که در چند سال آینده از هر دو نفر یک نفر استئوآرتریت داشته باشد؟ پاسخ این سوال سبک زندگی ناسالم و عادات غذایی غلط است. امروزه افراد فعالیت کمتری در زندگی دارند چون بیشتر مشاغل به صورت خودکار یا به صورت آنلاین انجام می‌شوند، خصوصاً در زمان شیوع COVID-19. به عبارت دیگر، بی تحرکی و ورزش نکردن می‌تواند باعث ایجاد Osteoarthritis شود. در نتیجه، بهتر است با اتخاذ یک سبک زندگی سالم، ورزش منظم و رژیم غذایی متعادل، خطر ابتلا به آرتروز کاهش داد. اگر تجربه آرتروز و بهبودی یا پیشگیری از آن را دارید، لطفاً دانش خود را در بخش نظرات به اشتراک بگذارید تا کاربران دیگر هم بتوانند از این اطلاعات شما بهره‌مند شوند.