پلاژیوسفالی و جراحی پلاستیک

پلاژیوسفالی یا سندرم سر تخت نوعی ناهنجاری شایع در شکل جمجمه است. این اختلال که در نوزادان به وجود می‌آید، در صورت تشخیص و استفاده به موقع از نوع کلاه مخصوص، درمان شده و جمجمه به شکل صحیح خود باز می‌گردد. ولی اگر تشخیص و کلاه درمانی به موقع انجام نشود؛ نوعی اختلال در شکل سر پیش می‌آید که برای درمان آن نیاز به جراحی پلاستیک خواهد بود. 

اطلاعات بیشتر در مورد جراحی پلاستیک صافی سر را در این مطلب بخوانید.

پلاژیوسفالی یا صافی سر چیست؟ 

پلاژیوسفالی عبارتی است که عدم تقارن جمجمه را توصیف می‌کند. این مشکل هنگامی بوجود می‌آید که جمجمه نوزادان نرم است و کودک مرتبا به یک طرف سر دراز بکشد. این شرایط قرارگیری سر سبب دفرمه شدن بخشی از جمجمه شود. البته بعضی از نوزادان دچار پلاژیوسفالی موضعی در رحم می‌شوند که به دلیل موقعیت قرارگیری سر آنها در رحم مادر است. یا در موارد چند قلوزایی این مورد مشاهده می‌شود. 

پلاژیوسفالی وقتی روی پیشانی تأثیر بگذارد، قدامی نامیده شده و وقتی پشت سر را تحت تأثیر قرار می‌دهد خلفی است که متداول‌ترین حالت صافی سر نوعی خفیف آن در یک طرف و پشت سر است. 

صافی سر چگونه درمان می‌شود؟

در اکثر موارد پلاژیوسفالی نوزادان را می‌توان با تغییر مکرر موقعیت سر معالجه کرد. وقتی نوزادان یاد می‌گیرند که بنشیند و وقت کمتری را به پشت دراز بکشند، جمجمه شکل بهتر خواهد گرفت.

کلاه درمانی

در مواردی که پلاژیوسفالی در سر نوزاد شدید است نیاز به درمان با کلاه دارد. این کلاه‌ها با قالب مناسب، شکل نرمالی به سر نرم نوزادان می‌دهد. اما کلاه درمانی باید قبل از چهار تا شش ماهگی آغاز شود. اگر درمان در این بازه زمانی شروع شود، دوره درمان تقریبا سه ماه طول می‌کشد. 

 شروع کلاه درمانی پس از شش ماهگی طول دوره درمان را یک ماه افزایش می‌دهد. این که درمان بعد از نه ماهگی نوزاد جوابگو است یا نه کمی جای تامل دارد ولی به طور قطع می‌توان گفت که دوره درمان آن طولانی‌تر و حدود هشت ماه خواهد بود. شروع درمان پس از یک سالگی نتایج مثبت زیادی به همراه نخواهد داشت و چندان توصیه نمی‌شود. به محض رسیدن کودک به دو سالگی، کلاه درمانی دیگر جوابگو نخواهد بود و شکل سر او تا آخر عمر به همان شکل باقی خواهد ماند. 

آیا کلاه درمانی بهترین راه درمان صافی سر است؟ 

فواید استفاده از کلاه درمانی هنوز از نظر علمی ثابت نشده است، اما به نظر می‌رسد، در صورت استفاده در سن مناسب و به روش مناسب، تا حدی به رفع مشکل کمک کند.

اما در نظر داشته باشید که این کلاه‌ها گران هستند و باید 23 ساعت در روز از آنها استفاده شود. در تابستان که هوا گرم است و می‌توانند باعث ایجاد خارش، پوسته پوسته شدن و عرق کردن سر شوند. حتی ممکن است سبب تشدید مشکلات پوستی یا ایجاد لکه‌های مشکل ساز پوست باشند. به همین دلیل فقط در صورت لزوم تجویز می‌شوند.

جراحی پلاستیک 

اگر زمان برطرف کردن مشکل با کلاه ایمنی گذشته باشد، تنها راه درمان سندرم سر تخت جراحی پلاستیک است که البته روشی نیست که همیشه توصیه شود. 

جراحی که در آن ترمیم آسیب دیدگی و نواقص جمجمه انجام شود، کرانیوپلاستی نام دارد. در این جراحی برای برطرف کردن نقص در جمجمه از پیوندهای استخوانی نقاط دیگر بدن یا کانتورهای مصنوعی استفاده می‌کنند. 

کانتورهای مصنوعی به شکل صفحه یا مش از جنس تیتانیوم، استخوان مصنوعی به شکل مایع یا بیومتریال جامد (ایمپلنت‌های استخوان پیش ساخته) مطابق با شکل دقیق جمجمه هستند.

محصولات مرتبط با جراحی پلاژیوسفالی را مشاهده کنید: ایمپلنت جمجمه

با این که صافی سر با استفاده از انواع تکنیک‌های تقویت استخوان قابل اصلاح است، اما بهترین راه استفاده از ایمپلنت‌های مصنوعی جمجمه است. ایمپلنت‌ها مصنوعی سفارشی هستند و با کمک رایانه به شکل سه بعدی مختص هر شخص طراحی می‌شوند. سپس به آسانی و با حداقل آسیب به پوسته سر در جای خود قرار می‌گیرند. 

چه کسانی بیش‌ترین متقاضیان جراحی پلاستیک صافی سر هستند؟ 

شواهد خاصی مبنی بر این که پلاژیوسفالی مبتنی بر جنسیت باشد، وجود ندارد، اما به طور کلی مردان بیشتر از زنان به دنبال اصلاح این ناهنجاری هستند. علت آن هم وقوع بیشتر صافی سر در مردان نیست، بلکه دیده شدن بیشتر این مشکل در آنهاست. چون معمولا موهای کوتاه و نازکی دارند یا حتی موهای آنها ریخته است. به همین دلیل این ناهنجاری در آنها بیشتر دیده می‌شود. 

چه دلایلی سبب افزایش تقاضای جراحی پلاستیک سر تخت شده است؟ 

اگر مشکل سندرم سر تخت درمان نشود ممکن است سبب شود تا تعداد فعالیت‌هایی را که فرد می‌تواند به آسودگی در آن شرکت کند، محدود شود. به عنوان مثال این افراد توانایی پوشیدن کلاه‌های محافظ برای دوچرخه سواری، اسب سواری، صخره نوردی، ساخت و ساز، نیروهای مسلح یا خدمات اورژانس را ندارند چون این کلاه‌ها متناسب با سرهایی با شکل عادی ساخته می‌شود.

دفرمه بودن جمجمه ممکن است روی سلامت روانی افراد هم تاثیر بگذارد. بیشتر این مشکلات به دوران کودکی فرد بر می‌گردد. هر چند که این افراد در بسیاری از مواد باهوش‌تر و جذاب‌تر از افراد عادی هستند، ولی ممکن است هم سن و سالان یا افراد جامعه به دلیل فرم ظاهری سرشان برخورد مناسبی با آنها نداشته باشند. 

بسیاری از آنها دچار سرخوردگی اجتماعی می‌شوند. نسبت به سایر افراد جامعه احساس بیگانگی می‌کنند. چون به عنوان مثال نمی‌توانند هر مدل مویی که می‌پسندند را داشته باشند. همین سبب عدم اعتماد به نفس آنها خواهد شد. 

از طرفی برخی مطالعات نشان دهنده ارتباط بین سندرم سر صاف و بعضی از مشکلات رشد و سلامت جسمی هستند. البته تحقیقات در این زمینه ادامه دارد و هنوز این مساله تایید نشده است. 

آیا جراحی پلاستیک برای درمان سندرم سر تخت لازم است؟

مشکل ناهنجاری شکل جمجمه در دوران کودکی به راحتی درمان می‌شود. در بسیاری از موارد مشکل خفیف است و با مراقبت‌های خاص هنگام خوابیدن نوزاد و استفاده از بالشتک‌های طبی بهبود پیدا می‌کند. در مواردی که مشکل متوسط تا شدید باشد استفاده از کلاه ایمنی یکی از کارا‌ترین روش‌های درمان است اما این روند بازه زمانی خاصی را می‌طلبد. در صورت عدم انجام به موقع آن ناهنجاری جمجمه باقی می‌ماند. 

با توجه به مشکلات ناشی از سندرم سر تخت از جمله محدودیت شرکت در فعالیت‌های خاص، سرخوردگی اجتماعی، از بین رفتن اعتماد به نفس در افراد مبتلا و احتمال اشکال در فرایند رشد، جراحی پلاستیک سر تخت در صورت تقاضای فرد توسط پزشکان توصیه می‌شود.