نانو ذرات نقره سلاحی قدرتمند در برابر باکتری ها

در دورانی به سر می‌بریم که بیش از هر زمانی دیگری به فکر میکروب‌ها هستیم. پاندمی کرونا و ترس آن همه را در بر گرفته هر لحظه از زندگی این فکر در ذهن ماست که میکروب‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها در کمین ما هستند. روش‌های زیادی برای فرار کردن از این عوامل بیماری زا وجود دارد. ولی محلول‌‌های ضدعفونی کننده نانو نقره یکی از موثرترین‌ها است. نقره از سال‌های بسیار قبل به دلیل توانایی خود در از بین بردن برخی از میکروب‌های شناخته شده بود. همین خاصیت سبب شده که امروزه نقره نه تنها در مصارف پزشکی بلکه در بسیاری از لوازم دیگر مثل وسایل ورزشی، لباس، جوراب، استخرها و حتی تصفیه کننده‌های آب هم کاربرد داشته باشد.

عملکرد نانو ذرات نقره چگونه است؟

اندازه بسیار کوچک نانو ذرات به این معنی است که این ذرات نسبت به حجم خود، سطح بیشتری دارند. در واقع همین افزایش سطح باعث می‌شود که این نانو ذره نقره به راحتی با سایر ذرات تعامل داشته باشد و خاصیت آن هم افزایش پیدا کند. به عنوان مثال کارایی ضد باکتری آنها را افزایش می‌دهد. این اثر به حدی است که یک گرم نانو ذره نقره برای تأمین خواص ضد باکتریایی 100 متر مربع از ماده کافی خواهد بود.

اطلاعات بیشتر در زمینه نانو ذرات نقره را می‌توانید در مطلب « نانو ذرات نقره، ذراتی کوچک با کارایی وسیع» مطالعه کنید.

برای درک نحوه اثر گذاری نانو ذرات نقره از بین بردن عوامل بیماری زا، درک چگونگی زندگی و رشد باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها مورد نیاز است و این موضوع آنقدر گسترده است که قابل گنجاندن در این مطلب نیست. اما شاید بتوان به طور خلاصه بررسی روی آنها داشت. 

نانو نقره چطور باکتری‌ها را نابود می‌کنند؟

این که نقره چطور بر باکتری‌ها تاثیر می‌گذارد هنوز به طور کامل معلوم نشده است. ولی مشخص شده که یون‌های نقره با بار مثبت (Ag +) دارای اثر ضد میکروبی هستند. طبق بررسی‌ها نقره این میکروارگانیسم‌ها بیماری زا را از چندین روش مختلف هدف قرار می‌دهند.

• محققان با بررسی پویایی پروتئین‌ها در باکتری E. coli دریافتند که یون‌های نقره باعث جداسازی رشته‌های زوجی DNA باکتری شده و اتصال بین پروتئین و DNA را ضعیف می‌کند. در نتیجه این جدا سازی حرکت پروتئین‌ها سریع تر خواهد بود. در حالت عادی هنگامی که پروتئین به DNA متصل می‌شود، تبدیل به مولکول بزرگی خواهد شد که در باکتری به آرامی حرکت می‌کند. ولی با وجود نقره و جداسازی پروتئین از DNA، حرکت آن به تنهایی و سریعتر است. این ویژگی در تولید آنتی بیوتیک‌ها می‌تواند کارا باشد. (1)
• یون‌های نقره در غشای سلول‌های باکتریایی وارد می‌شوند و به پروتئین‌های غشایی که مسئول انتقال مواد به داخل و خارج سلول‌های باکتریایی هستند متصل شده و عملکرد آنها را مختل می‌کنند. با این کار باکتری بر اثر گرسنگی از بین می‌رود. 
• یون‌های نقره نیز به داخل سلول‌های باکتری وارد می‌شوند و با اتصال به DNA جلوی تقسیم سلول را می‌گیرند و در حقیقت مانع از تکثیر و ازدیاد آنها خواند شد.
• یون‌های نقره سیستم تنفسی باکتری‌ها را مسدود کرده و در نتیجه مانع از تولید انرژی سلول می‌شوند. همه باکتری‌ها آنزیمی معروف به «ریه شیمیایی» دارند که به منظور متابولیسم اکسیژن  از آن استفاده می‌کنند. یون‌های نقره این تولید این آنزیم را متوقف کرده و در نتیجه جذب اکسیژن مختل می‌شود. این اثر گذاری به حدی است که باکتری در مدت زمان تنها شش دقیقه از بین می‌رود و باقی مانده آن هم هیچ تاثیری روی بافت‌های اطراف هم تاثیری نمی‌گذارند. (3)
• نانو سیلورها حتی گاهی غشای سلول باکتری‌ها را می‌شکافد و باکتری‌ها از بین می‌برد. (2)

نحوه عملکرد نانو سیلور بر نابودی ویروس‌ها چگونه است؟

ویروس‌ها با تصاحب سلول‌های زنده و استفاده از مواد داخل آن سلول‌ها، هسته‌ سلول را از آن خود می‌کنند و ویروسی جدید به جای سلول سالم می‌سازند. این فرایند هم نیاز به آنزیمی دارد که متابولیزه کننده اکسیژن است. یون‌های نقره باز هم مانع از ورود اکسیژن به ویروس شده و باعث خفگی آنها می‌شود.

آیا نانو ذرات نقره باعث مرگ قارچ‌ها می‌شوند؟

قارچ‌ها از یک سری سلول‌های منفرد تشکیل شده اند. آنها هم مانند باکتری و سلول، ریه شیمیایی برای زنده ماندن دارند. باز هم نانو ذرات نقره این ریه را از بین می‌برد و سلول‌های قارچی را خفه می‌کند.

مطلب « آنتی باکتریال نانو نقره و پاکسازی سطوح و دست‌ها» را از دست ندهید.

نانو ذرات نقره، ذراتی کوچک اما پرکاربرد

از داروهای آنتی بیوتیک می‌توان برای از بین بردن عوامل بیماری زای مختلف استفاده کرد. اما گاهی باکتری‌ها و ویروس‌ها به طور فزاینده‌ای در برابر درمان‌های دارویی مقاومت می‌کنند. اما نانو ذرات نقره انواع عفونت‌های قارچی، باکتری‌ها و ویروس‌ها از جمله سویه‌های مقاوم به آنتی بیوتیک را از بین می‌برد. تحقیقات تا به امروز نشان داده است که باکتری‌ها هیچ گونه مصونیتی در برابر نقره ندارند. این یون‌های نقره می‌توانند باکتری‌ها را سرکوب کرده و از بین ببرند. در عین حال هیچ ضرری برای انسان نداشته باشند چون این ذرات ریز، فلز نقره خالص هستند و در صورتی که به مقدار مناسب مصرف شوند، می‌توانند در بدن حل شوند.