صدمات فکی- جمجمه ای

صدمات فکی جمجمه ای که به نام آسیب های چهره و فک و یا آسیب های مربوط به صورت و فک نیز شناخته میشوند، دسته ای از صدمات هستند که به صورت و چهره می رسند. این دسته از صدمات شامل انواع مختلف آسیب هایی هستند که می توانند به نام آسیبهای وارده به بافت نرم، اسکلتی، آوندی، ساختار داخل دهانی، و صدمات نورولوژیک دسته بندی شوند و می توانند از بدو تولد همراه فرد باشند یا بعدأ به وجود بیایند. به همین ترتیب، زخم ها، بریدگی ها، سوختگی ها و کبودی ها، استخوان های در رفته و شکسته علائم شایعی هستند. هر قسمتی از اسکلت یا صورت می توانند مشمول چنین صدماتی باشند.

دلایل

صدمات فکی جمجمه ای معمولا در نتیجه دلایل متعددی اتفاق می افتند. این دلایل می توانند شامل افتادن  از ارتفاع مشخص، ضربه خوردن از اشیای سنگین یا قدرتمند، صدمات مربوط به تصادفات موتورسیکلت یا اتومبیل، سوراخ شدن جمجمه بر اثر اصابت اشیای تیز یا گلوله، مورد حمله قرار گرفتن و پرتاب شدن توسط جانوران، صدمات ناشی از مسابقات و مبارزات ورزشی، آسیبهای ناشی از تصادفات سنتی و صنعتی، سوختگیهای شدید ناشی از حمله با اسید و غیره باشند.

با وجود اینکه عوامل زیادی می توانند در شیوع این نوع صدمات در کشورهای مختلف دخیل باشند، تحقیقات نشان داده که دلایل اصلی برای این گونه صدمات در بسیاری از کشورها حضور در تصادفات وسایل نقلیه می باشد. علاوه بر این، به علت میزان بالای قرار گرفتن در معرض این گونه عوامل، گزارش بیماران مرد که از صدمات فکی جمجمه ای رنج می برند از بیماران زنی که این صدمات را تحمل می کنند بیشتر می باشد.

علاوه بر این، ممکن است گروه های سنی مختلفی مستعد انواع مختلف صدمات باشند. افراد 35 ساله یا جوان تر دارای ضایعات فکی جمجمه ای اغلب در تصادفات وسایل نقلیه موتوری یا حملات داشته اند. مورد دوم یعنی حملات، معمولا آسیب بیشتری به نیمه سمت چپ صورت وارد می شود زیرا بیشتر حملات با استفاده از دست راست صورت می گیرد. افراد درگیر در نزاع های خیابانی، خشونت های خانگی یا سواستفاده  از کودکان، مستعد چنین صدماتی هستند. استفاده از اسلحه گرم، مخصوصا در کشورهایی مانند آمریکا دلیل عمده دیگری برای صدمه دیدن است که افراد افراد بالای 15 سال را شامل می شود. علاوه بر این، به علت عدم تناسب بین درصد جرم بین سر و بدن، عدم کنترل بر حرکات بدن، درک پایین تر از خطرات محیط خطرات جدی کودکان جوان تر را تهدید می کند. سقوط، تصادفات دوچرخه، صدمات دربازی های ورزشی و حملات دلایل رایج مرتبط با صدمات فکی جمجمه ای در بین کودکان می باشند. آخرین مورد اینکه والدین بالای 65 سال ریسک پایین تری از دیدن صدمات فکی جمجمه ای دارند و عمده ترین دلیل چنین صدماتی سقوط می باشد.

آسیب ها و نشانه ها

از آنجا که اعضای صورت مسئول انجام عملکردهای مهمی مثل نفس کشیدن، دیدن، بوییدن، شنیدن، جویدن و صحبت کردن می باشند، قربانیان ممکن است در اثر صدمات فکی جمجمه ای درگیر انواع مختلفی از مشکلات با شدتهای متفاوت شوند. در کنار سطح ظاهری صدمات مثل تورم، کبودی و زخم، مسائل جدی داخلی مانند مسمومیت، خونریزی و شکستگی هم ممکن است رخ بدهد. علاوه بر این، بعلت صدمه دیدن سیستم مرکزی اعصاب در اعضای صورت، فرد ممکن است بسته به قسمت آسیب دیده، مشکلاتی در عملکرد صورت و اعضای آن تجربه کند.

دلیل، شدت و ناحیه آسیب دیده مانند نوع صدمه، ممکن است متفاوت باشد. همچنین افراد ممکن است انواع مختلفی از علائم را تجربه کنند. شکستگی ها علاوه بر درد، کبودی و تورم بافت های ناحیه آسیب دیده معمولا باعث از شکل افتادن و آسیب به قسمت های متقارن صورت می شوند. صدمات به بینی یا شکستگی استخوان معمولا با خون دماغ، کبودی ناحیه زیر چشم ها، اشکال در تنفس و بهم ریختگی شکل بینی قابل مشاهده است. در حالیکه علامت آسیب دیدگی استخوان فک، بی حسی لب ها و مشکل در باز کردن یا حرکت دادن آرواره ها می باشد. همچنین صدمات ناحیه مداری را می توان از تورم، کبودی، دو بینی و تاری دید، بی حسی ناحیه اطراف چشم، و اشکال در حرکت چشم متوجه شد. سوختگی ها می توانند باعث قرمزی، تورم، تاول، درد، سردرد و تب شوند. در موارد حاد، بیمار ممکن است افزایش تپش قلب، فشار خون و شوک را تجربه کند. صدمات جدی می توانند منجر به مرگ نیز بشوند.

با وجود اینکه ممکن است صدمات خفیف باشند، بهتر است در صورت بروز هریک از علائم زیر بیمار را به نزدیک ترین بیمارستان محل برسانیم:

1. بیهوشی یا حالت کما
2. خونریزی شدید
3. گیجی در هنگام راه رفتن
4. لکنت زبان
5. دو بینی
6. مشکلات بینایی
7. بالا آوردن
8. صدمه جدی به پوست، گوشت و استخوان ها
9. جابجایی و تورم

شناسایی و درمان

درمان صدمات فک و جمجمه بطور خاص بعد از جنگ جهانی اول رایج شد. در این زمان بود که انسان های بسیاری برخی انواع صدمات به فک و جمجمه را در سر و گردن متحمل شدند. به همین ترتیب، دندانپزشکان و جراحان به منظور خلق روش های درمانی مناسب، آزمایشات دقیق تری را در مورد آناتومی سر و صورت انجام دادند.

متخصصان مراکز درمانی اورژانس معمولا اولین کسانی هستند که صدمه به فک و جمجمه را تشخیص می دهند. از آنجا که صورت عضو بسیار پیچیده بدن است که دارای بافت ها، عصب ها، ارگان ها و استخوان های بسیار ظریفی می باشد، صدمات نیز ممکن است منجر به عوارضی جدی شوند. صورت همچنین با زیبایی و سلامتی فرد در ارتباط است. بنابراین شناسایی نیاز به آزمایش دقیق داخل دهان و بینی دارد. متخصصان معمولا دنبال علائمی مثل کبودی، تورم، شکستگی، دندان لق، از دست دادن خون و مایع نخاعی هستند که نشانه صدمه به جمجمه است. بنابراین صورت و گردن به دقت بررسی می شوند. سپس دکتر دلیل صدمه، داستان پشت آن و سابقه بیماری و صدمات قربانی را مورد تحقیق قرار می دهد تا بتواند روشهای دقیق تری برای شناسایی به کار گیرد.

بر اساس نوع و شدت صدمه و همچنین ناحیه آسیب دیده، روشهای مختلف درمانی موجود هستند. در کنار اصلاح دررفتگی و تلاش برای بند آوردن خونریزی، یکی از رایج ترین روش ها استفاده از ایمپلنت های فکی جمجمه ای در طی جراحی های فک و جمجمه می باشد. این ایمپلنت ها بسته به ناحیه آسیب دیده و نوع صدمه، ممکن است باعث کمک به بهبود عملکرد ارگان های درگیر و درمان آنها شوند.

در مرکز بهداشت سلامت مونیب شما می توانید بیشتر در مورد این نوع ایمپلنت های رایج مورد استفاده در جراحی فک و جمجمه آموزش ببینید.

نتیجه گیری

صدمات فکی جمجمه ای به دامنه ای از آسیب ها اطلاق می شود که در صورت و جمجمه بیمار اتفاق می افتد.این اتفاق معمولا در نتیجه تصادف، حمله، سقوط از ارتفاع و غیره می افتد. علاوه بر این صدمات باعث آسیب رسیدن به ماده نرم، استخوان ها ، سیستم رگ ها، سیستم اعصاب و همچنین ساختار داخل دهانی  می شوند.

در نتیجه، بیمار ممکن است در تنفس، بینایی، حرکت دادن آرواره ها، راه رفتن و صحبت کردن دچار مشکل شده حتی بالا بیاورد و دچار بیهوشی شود.

روش های متفاوتی برای درمان این وضعیت هست. جراح ممکن است بعد از شناسایی دقیق موقعیت و مشکلاتی که ممکن است بر اثر صدمه وارد شده باشد، در مورد بهترین روش های درمانی تصمیم اتخاذ کند. این روش ها عموما استفاده از انواع ایمپلنت هایی است که در بدن بیمار در قسمت آسیب دیده قرار می گیرد.